Nowo zidentyfikowany gatunek pterozaura, Bakiribu waridza, jest pierwszym potwierdzonym filtratorem z regionów tropikalnych. Odkrycie dokonane w Basenie Araripe w Brazylii rzuca nowe światło na ewolucję i paleobiogeografię tych starożytnych latających gadów.
Unikalny podajnik filtrujący z Gondwany
Bakiribu waridza żył około 113 milionów lat temu we wczesnej kredzie, na terytorium superkontynentu Gondwany. Należący do grupy Pterodaustrini w obrębie kladu Ctenochasmatidae, ten pterozaur wykazuje wyspecjalizowane przystosowania do filtrowania pożywienia.
Ostatnie odkrycia wykazały większą różnorodność wśród Ctenochasmatidae, niż wcześniej sądzono. Te pterozaury rozkwitły w okresie późnej jury i wczesnej kredy, wykazując zróżnicowaną morfologię i szerokie rozmieszczenie geograficzne. Odkrycia dokonane w Chinach, Ameryce Południowej i Europie poszerzyły wiedzę na temat ich ekologii i historii ewolucji.
Specjalistyczne przystosowania do filtrowania żywności
Bakiribu waridza miał wyjątkowo wydłużone szczęki i gęste, przypominające włosie rzędy zębów, podobne do Pterodaustro, ale o innym przekroju i odstępach między zębami. W obrębie wyściółki Ctenochasmatidae gatunki Ctenochasmatinae wyróżniają się wydłużonymi pyskami i licznymi małymi zębami, co jest adaptacją związaną z ich unikalnymi strategiami żerowania.
Drogę ewolucyjną tej grupy ilustruje Liaodactylus primus, który przeszedł od łowienia ryb do filtrowania pożywienia. Pterodaustro guinazui wykazuje ekstremalną morfologię z tysiącami niezwykle wydłużonych, przypominających wielorybie zębów na dolnej szczęce, co wskazuje na nadmierną specjalizację w filtrowaniu pożywienia.
Odkrycie skamieniałości i dowody niedomykalności
Skamieniałe szczątki dwóch osobników Bakiribu waridza znaleziono w grudce wapienia z formacji Romualdo w Brazylii. Konkrecja zawierała także cztery skamieniałe ryby, prawdopodobnie wczesną kredę kostną Tharrhias.
Współobecność gęsto upakowanych, częściowo przegubowych i fragmentarycznych kości pterozaura ułożonych w skupisko z podobnie ułożonymi rybami sugeruje, że zespół ten reprezentuje regurgitat – masę niestrawnego materiału wydalanego ustnie przez drapieżnika. Dostarcza to rzadkich bezpośrednich dowodów na interakcje troficzne w ekosystemie Araripe wczesnej kredy.
Znaczenie paleobiogeograficzne
Bakiribu waridza przedstawia mozaikę postaci wspólnych zarówno z jego południowoamerykańskimi, jak i europejskimi krewnymi. Jego unikalne połączenie cech anatomicznych – zwłaszcza wydłużonych szczęk, gęstego pokrycia kostno-zębowego i implantów dentystycznych – rzuca nowe światło na ścieżkę ewolucyjną pterozaurów żywiących się filtrem.
Odkrycie wypełnia paleobiogeograficzną lukę w rozmieszczeniu Ctenochasmatinae i podkreśla znaczenie niedostatecznie zbadanych okazów muzealnych dla odblokowania kluczowej wiedzy ewolucyjnej i paleoekologicznej. Dorzecze Araripe służy jako ważne okno na różnorodność biologiczną wczesnej kredy, złożoność ekologiczną i kontynentalną wymianę fauny.
Odkrycie to potwierdza, że pterozaury filtrujące nie występowały wyłącznie w określonych regionach, ale rozwijały się w różnych ekosystemach, w tym w środowiskach tropikalnych. Przyszłe badania będą miały kluczowe znaczenie dla zrozumienia pełnego zakresu ich rozmieszczenia i powiązań ewolucyjnych.
