Chociaż spekulacje na temat przyszłej ewolucji człowieka często skupiają się na dramatycznych zmianach w wyglądzie, subtelne zmiany anatomiczne zachodzące obecnie wskazują na ciągły charakter tego procesu. Szczególnie interesującym przykładem jest rosnąca częstość występowania stałych tętnic dodatkowych na ramionach, a zmiana, która może stać się powszechna w ciągu zaledwie kilku pokoleń.
Tętnica środkowa: funkcja ewoluująca
W okresie rozwoju płodowego u wszystkich ludzi znajduje się tętnica pośrodkowa, która biegnie przez środek przedramienia i dostarcza krew do rosnących ramion. Zazwyczaj tętnica ta ulega regresji około ósmego tygodnia ciąży, a jej funkcje przejmują tętnice promieniowa i łokciowa – to właśnie tę drugą odczuwamy mierząc tętno. Jednak u niektórych osób regresja ta nie występuje całkowicie.
Z czasem wzrastająca częstość występowania
Badanie przeprowadzone w 2020 roku przez naukowców z Flinders University i University of Adelaide wykazało znaczny wzrost liczby dorosłych, u których utrzymuje się to dodatkowe naczynie krwionośne. Anatomowie od wieków badają częstość występowania tej tętnicy, a wyniki badań wyraźnie wskazują na tendencję wzrostową.
- U osób urodzonych w połowie lat osiemdziesiątych XIX wieku tę stałą tętnicę zaobserwowano u około 10 procent osób.
- Liczba ta wzrosła do około 30 procent w przypadku osób urodzonych pod koniec XX wieku, co stanowi znaczny wzrost w stosunkowo krótkim okresie.
Aby lepiej zrozumieć ten trend, naukowcy zbadali 80 kończyn ze zwłok podarowanych przez Australijczyków europejskiego pochodzenia. Dawcy byli w wieku od 51 do 101 lat, co oznacza, że w większości urodzili się w pierwszej połowie XX wieku. Dzięki dokładnemu dokumentowaniu obecności i stanu tętnicy pośrodkowej zespół badawczy był w stanie porównać dane historyczne ze swoimi ustaleniami.
Co napędza tę ewolucyjną zmianę?
Zwiększona częstość występowania tętnicy pośrodkowej sugeruje, że dobór naturalny faworyzuje osobniki, które zachowują ten dodatkowy dopływ krwi. Co jednak leży u podstaw tego wyboru? Naukowcy uważają, że rolę może odgrywać kilka czynników:
- Mutacje genetyczne: Mutacje w genach regulujących rozwój tętnicy pośrodkowej mogą przyczyniać się do jej zachowania.
- Problemy zdrowotne matki: Problemy, których doświadcza matka w czasie ciąży, mogą również mieć znaczenie. Prawdopodobnie rolę odgrywają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe.
Korzyści z posiadania stałej tętnicy pośrodkowej nie są jeszcze w pełni poznane. Chociaż może to potencjalnie poprawić zręczność i siłę przedramienia, zwiększa również ryzyko rozwoju zespołu cieśni nadgarstka, stanu ograniczającego funkcję dłoni.
Konsekwencje na przyszłość
Szybki wzrost częstości występowania tętnicy pośrodkowej wynika z podobnej tendencji obserwowanej w przypadku Funccola – kości kolana, która w ciągu ostatnich stu lat stała się trzykrotnie częstsza. Te pozornie małe zmiany, zwane zmianami mikroewolucyjnymi, kumulują się z czasem, prowadząc do zmian w obrębie gatunku na większą skalę. W miarę utrzymywania się tej tendencji badacze przewidują, że do roku 2100 większość ludzi będzie miała tętnicę pośrodkową na przedramieniu.
Ta ciągła ewolucja podkreśla dynamiczną naturę ludzkiego ciała i ciągłą interakcję między genetyką, środowiskiem i zdrowiem. Rodzi interesujące pytania o przyszłość anatomii człowieka i nieoczekiwane sposoby, w jakie wciąż się dostosowujemy.
Badanie to opublikowano w Journal of Anatomy.
