Przez dziesięciolecia paleontolodzy debatowali nad tym, czy Nanotyrannus lancensis, mniejszy krewny budzącego grozę Tyrannosaurus rex, był odrębnym gatunkiem, czy po prostu młodym T. reks. Nowe, przełomowe badania, poparte wyłącznie kompletną skamieniałością, definitywnie ustanawiają Nanotyrannus jako odrębny gatunek, na zawsze zmieniając nasze rozumienie ewolucji tyranozaura i rodząc nowe pytania dotyczące biologii T. reks.
Długi spór
Kontrowersje wynikają z kolekcji mniejszych skamieniałości tyranozaurów odkrytych na przestrzeni lat w zachodniej części Ameryki Północnej. Wielu paleontologów początkowo uważało, że są to młode osobniki T. reks. Jednak odkrycie w 1942 r. w Montanie małej czaszki, nazwanej w 1988 r. Nanotyrannus lancensis, zaostrzyło debatę, ponieważ naukowcy mieli niewiele informacji na temat reszty ciała zwierzęcia. To wstępne odkrycie, oparte na pojedynczej czaszce, tylko pogłębiło tajemnicę.
Odkrycie dinozaurów w pojedynku
Decydujący dowód pochodzi z niezwykłej skamieniałości „Dueling Dinosaurs” – liczącego 67 milionów lat okazu Nanotyrannusa i Triceratopsa zamrożonego w czymś, co wygląda na walkę na śmierć i życie. Odkrycie to, odkryte w formacji Hell Creek, zapewniło naukowcom najlepszą jak dotąd okazję do zbadania dorosłego Nanotyrannusa. Lindsey Zanno, paleontolog z Uniwersytetu Karoliny Północnej i Muzeum Historii Naturalnej Karoliny Północnej, podkreśliła znaczenie tego odkrycia: „To jeden z najbardziej kontrowersyjnych tematów w całej paleontologii dinozaurów”.
Charakterystyczne cechy i etap wzrostu
Analiza przeprowadzona przez Zanno i współautora Jamesa Napoliego wykazała, że „pojedynkowy dinozaur” Nanotyrannus miał około 20 lat i zbliżał się do pełnego wzrostu — wbrew poglądowi, że był to młody T. reks. Badanie wykazało, że ten Nanotyrannus ważył tylko około 1500 funtów (700 kilogramów), czyli znacznie mniej niż dorosły T. rex, który może osiągnąć 6700–8200 kg (14 700–18 000 funtów). Co ważne, naukowcy zaobserwowali znaczące różnice wykraczające poza rozmiar, w tym większe kończyny przednie, więcej zębów, mniej kręgów ogonowych i różne układy nerwów czaszki.
Inna nisza ekologiczna
Wyniki sugerują, że Nanotyrannus zajmował inną niszę ekologiczną niż T. reks. Podczas gdy T. rex był dużym drapieżnikiem o mocnym ugryzieniu i zębach w kształcie banana, Nanotyrannus był mniejszy, szczuplejszy i bardziej zwinny oraz miał powiększone ręce i pazury, prawdopodobnie używane do chwytania zdobyczy.
Reakcja społeczności naukowej
Wyniki w dużej mierze przekonały społeczność naukową. Dave Hohn, paleontolog z Queen’s University London, nazwał dowody „całkiem wiarygodnymi”, a Steve Broussatte, paleontolog z Uniwersytetu w Edynburgu, powiedział, że przypadek Nanotyrannusa został „udowodniony ponad wszelką wątpliwość”. Nawet Thomas Carr, który wcześniej argumentował, że wszystkie skamieniałości należą do młodych osobników T. rex, zmienił pozycję.
Szkielet „Jane” i możliwe nowe gatunki
Sprawę dodatkowo komplikują badania szkieletu „Jane”, kolejnej skamieliny tyranozaura z formacji Hell Creek. Zanno i Napoli twierdzą, że „Jane” różni się znacznie od obu T. rex i od „Dueling Dinosaur” Nanotyrannus, prawdopodobnie reprezentującego nowy gatunek, Nanotyrannus lethaeus. „Jane” była nieco większa, miała unikalny wzór zatok i doskonale ukształtowaną kość za okiem. Jednak wielu badaczy pozostaje nieugiętych, że „Jane” to odrębny gatunek, co sugeruje, że może to być młody osobnik T. reks.
Nowe podejście do cyklu życia Tyrannosaurus Rex
Odkrycie odrębnego gatunku Nanotyrannus skłania do fundamentalnej ponownej oceny cyklu życiowego i wzorców wzrostu T. reks. Brak młodych okazów T. rex wymaga zmiany modeli badawczych, być może opierając się na wzorcach rozwojowych Tarbosaurus bataar, bliskiego krewnego Tyrannosaurus rex z Mongolii, gdzie udokumentowano szerszy zakres stadiów rozwojowych.
„Głównym efektem tego badania jest to, że Nanotyrannus istnieje realnie, stanowi odrębny gatunek tyranozaura i wymaga fundamentalnej ponownej oceny klasyfikacji i ewolucji tyranozaurów” – stwierdził Broussatte.
Nowe badanie pokazuje, że w zachodniej części Ameryki Północnej w ciągu ostatniego miliona lat przed uderzeniem asteroidy współistniało kilka gatunków tyranozaurów. Ostatecznie odkrycie Nanotyrannusa uwypukla złożoność ewolucji tyranozaura i podważa długo utrzymywane założenia dotyczące cyklu życiowego i biologii „króla dinozaurów”.
