Niedawne badania genetyczne potwierdzają, że koty domowe nie zostały sprowadzone do Europy przez pierwszych rolników w epoce neolitu, jak wcześniej sądzono. Zamiast tego przybyli znacznie później, około 2000 lat temu, prawdopodobnie z Afryki Północnej. W badaniu przeprowadzonym przez naukowców z rzymskiego Uniwersytetu Tor Vergata i opublikowanym w czasopiśmie Science przeanalizowano genomy 87 starożytnych i współczesnych kotów, aby napisać na nowo historię udomowienia kotów.
Kwestionowanie ustalonych przekonań
Przez wiele lat uważano, że koty rozprzestrzeniły się wraz z rolnictwem, kiedy ludzie zaczęli osiedlać się na Bliskim Wschodzie i w Europie. Jednak nowe dowody genetyczne sugerują późniejsze przybycie. Wydaje się, że wcześniejsza obecność kotów w Europie dotyczyła kotów dzikich, a nie ras domowych. Badanie wyjaśnia, że koty, które dziś uznajemy za koty „domowe”, pojawiły się w Europie dopiero kilka tysiącleci po początkowym rozpowszechnieniu się rolnictwa.
Dwie fale migracji
Badanie ujawniło co najmniej dwie wyraźne fale migracji kotów do Europy. Pierwsza fala sprowadziła zdziczałe koty na wyspy takie jak Sardynia i Korsyka, tworząc oddzielne populacje zdziczałych kotów, niezwiązane z dzikimi kotami domowymi. Żbiki sardyńskie mają bliższe powiązania genetyczne z żbikami z Afryki Północnej niż z europejskimi kotami domowymi, co wskazuje na wprowadzenie za pośrednictwem człowieka, a nie na naturalne rozprzestrzenianie się.
Druga, bardziej znacząca fala sprowadziła przodków współczesnych kotów domowych do Europy około 2000 lat temu. Osada ta prawdopodobnie przebiegała rzymskimi szlakami wojskowymi, a koty dotarły do Wielkiej Brytanii już w I wieku naszej ery. Ta oś czasu sugeruje raczej celowe niż przypadkowe wprowadzenie wraz z ekspansją człowieka.
Dlaczego to jest ważne
Zmieniona chronologia ma wpływ na nasze rozumienie relacji człowiek-zwierzę. Wczesne sugestie, że koty od samego początku były włączane do siedzącego trybu życia, wydają się obecnie nietrafne. Późne przybycie sugeruje, że koty nie były pierwotnie potrzebne wczesnym społecznościom rolniczym, ale zamiast tego zostały adoptowane później, być może w celu zwalczania gryzoni w środowiskach miejskich lub wojskowych.
Wyniki podają również w wątpliwość dokładne trasy i mechanizmy udomowienia kotowatych. Konieczne są dalsze badania, aby określić dokładne pochodzenie populacji Afryki Północnej, która skolonizowała europejską pulę genów. Zrozumienie tych szczegółów pomaga nam zrekonstruować złożone interakcje między ludźmi, kotami i zmieniającym się krajobrazem starożytnej Europy.
Badanie definitywnie dowodzi, że historia kotów w Europie jest znacznie bardziej złożona, niż wcześniej sądzono. Pojawienie się kotów domowych było wydarzeniem stosunkowo późnym i wiązało się raczej z konkretnymi ruchami historycznymi niż z początkami rolnictwa jako takiego.
