Een nieuw geïdentificeerde pterosauriërsoort, Bakiribu waridza, vertegenwoordigt de eerste bevestigde filtervoeder uit tropische gebieden. De ontdekking, gedaan in het Araripe-bekken in Brazilië, werpt een nieuw licht op de evolutie en paleobiogeografie van deze oude vliegende reptielen.
Een unieke filterfeeder van Gondwana
Bakiribu waridza leefde ongeveer 113 miljoen jaar geleden tijdens het vroege Krijt, in het supercontinent Gondwana. Deze pterosauriër behoort tot de Pterodaustrini -groep binnen de Ctenochasmatidae -clade en vertoont gespecialiseerde aanpassingen voor filtervoeding.
Recente ontdekkingen hebben een grotere diversiteit onder Ctenochasmatidae aan het licht gebracht dan eerder werd aangenomen. Deze pterosauriërs bloeiden tijdens het late Jura en het vroege Krijt en vertoonden verschillende morfologieën en een brede geografische spreiding. Ontdekkingen uit China, Zuid-Amerika en Europa hebben het inzicht in hun ecologie en evolutionaire geschiedenis vergroot.
Gespecialiseerde aanpassingen voor filtervoeding
Bakiribu waridza had extreem langwerpige kaken en dichte, borstelachtige rijen tanden, vergelijkbaar met de Pterodaustro -soort, maar met een duidelijke tanddoorsnede en -afstand. Binnen Ctenochasmatidae onderscheidt de Ctenochasmatinae -subclade zich door langwerpige snuiten en talrijke fijne tanden, aanpassingen die verband houden met hun unieke voedingsstrategieën.
Het evolutionaire traject van deze groep wordt geïllustreerd door Liaodactylus primus, die overging van het vangen van vis naar het voeren met filters. Pterodaustro guinazui vertoont een extreme morfologie met duizenden hyperlangwerpige, baleinachtige tanden op de onderkaak, wat wijst op een hyperspecialisatie in de richting van filtervoeding.
Fossiele ontdekking en regurgitaliet bewijs
De gefossiliseerde overblijfselen van twee Bakiribu waridza -individuen werden gevonden in een kalkhoudende concretie van de Romualdo-formatie in Brazilië. De concretie bevatte ook vier fossiele vissen, waarschijnlijk de beenvissen uit het vroege Krijt Tharrhias.
Het samen voorkomen van dicht opeengepakte, halfgelede en gefragmenteerde pterosauriërbotten, uitgelijnd met een cluster van op dezelfde manier uitgelijnde vissen, suggereert dat de verzameling een regurgitaliet is: een massa onverteerbaar materiaal dat oraal wordt uitgestoten door een roofdier. Dit levert zeldzaam direct bewijs op van trofische interacties in het vroege Krijt Araripe-paleo-ecosysteem.
Paleobiogeografische betekenis
Bakiribu waridza vertoont een mozaïek van eigenschappen die gedeeld worden met zowel Zuid-Amerikaanse als Europese familieleden. De unieke combinatie van anatomische kenmerken – met name de langwerpige kaken, het dichte gebit en de implantatie van tanden – werpt nieuw licht op het evolutionaire traject van filtervoedende pterosauriërs.
De ontdekking vult een paleobiogeografische leemte in de verspreiding van Ctenochasmatinae en onderstreept het belang van onderbelichte museumspecimens voor het onthullen van belangrijke evolutionaire en paleo-ecologische inzichten. Het Araripe-bekken fungeert als een cruciaal venster op de biodiversiteit van het vroege Krijt, de ecologische complexiteit en de fauna-uitwisselingen op continentale schaal.
Deze ontdekking bevestigt dat filtervoedende pterosauriërs niet beperkt waren tot specifieke regio’s, maar floreerden in diverse ecosystemen, waaronder tropische omgevingen. Verder onderzoek zal cruciaal zijn om de volledige omvang van hun verspreiding en evolutionaire relaties te begrijpen
