Decennia lang hebben paleontologen gedebatteerd over de vraag of Nanotyrannus lancensis, een kleiner familielid van de angstaanjagende Tyrannosaurus rex, een aparte soort was of eenvoudigweg een juveniele T. rex. Een baanbrekende nieuwe studie, ondersteund door een uitzonderlijk compleet fossiel, stelt Nanotyrannus definitief vast als een afzonderlijke soort, waardoor ons begrip van de evolutie van tyrannosaurussen voor altijd verandert en nieuwe vragen rijzen over T. rex biologie.
Een langdurig debat
De controverse komt voort uit een verzameling kleinere fossielen van tyrannosaurussen die door de jaren heen in het westen van Noord-Amerika zijn ontdekt. Veel paleontologen dachten aanvankelijk dat dit jonge T. rex -exemplaren. De ontdekking van een kleine schedel in Montana in 1942, die in 1988 de naam Nanotyrannus lancensis kreeg, voedde echter het debat, omdat wetenschappers beperkte informatie hadden over de rest van het lichaam van het dier. Deze eerste bevinding, gebaseerd op een enkele schedel, heeft het mysterie alleen maar verdiept.
De ontdekking van duellerende dinosaurussen
Het cruciale bewijsmateriaal komt van het opmerkelijke fossiel van de ‘Dueling Dinosaurs’: een 67 miljoen jaar oud Nanotyrannus -skelet en een Triceratops die opgesloten zitten in wat lijkt op een doodsstrijd. Deze vondst, opgegraven in de Hell Creek Formation, bood wetenschappers de beste kans tot nu toe om een volwassen Nanotyrannus exemplaar te bestuderen. Lindsay Zanno, een paleontoloog aan de North Carolina State University en het North Carolina Museum of Natural Sciences, benadrukte het belang van deze ontdekking: “Dit is een van de meest controversiële onderwerpen in de hele paleontologie van dinosauriërs.”
Verschillende kenmerken en groeifase
Uit de analyse van Zanno en co-auteur James Napoli bleek dat de “Dueling Dinosaurs” Nanotyrannus ongeveer 20 jaar oud was en bijna volgroeid was – in contrast met het idee dat het een juveniele T. rex. Uit het onderzoek bleek dat deze Nanotyrannus slechts ongeveer 700 kilogram woog, dramatisch kleiner dan een volwassen T. rex, die 14.700 tot 18.000 pond (6.700 tot 8.200 kg) zou kunnen bereiken. Cruciaal was dat de onderzoekers significante verschillen opmerkten die groter waren dan de grootte, waaronder grotere voorpoten, een hoger aantal tanden, minder staartwervels en duidelijke patronen in de schedelzenuwen.
Een andere ecologische niche
De bevindingen suggereren dat Nanotyrannus een andere ecologische niche innam dan T. rex. Terwijl T. rex was een omvangrijk roofdier met een krachtige beet en banaanvormige tanden, Nanotyrannus was kleiner, slanker en wendbaarder en had vergrote handen en klauwen die waarschijnlijk werden gebruikt voor het vangen van prooien.
De bredere wetenschappelijke respons
De bevindingen hebben de wetenschappelijke gemeenschap grotendeels overtuigd. Dave Hone, een paleontoloog aan de Queen Mary Universiteit van Londen, noemde het bewijsmateriaal ‘behoorlijk solide’, terwijl Steve Brusatte, een paleontoloog aan de Universiteit van Edinburgh, verklaarde dat de argumenten voor Nanotyrannus ‘zonder redelijke twijfel bewezen’ zijn. Zelfs Thomas Carr, die eerder betoogde dat alle fossielen juveniel waren T. rex, heeft zijn standpunt veranderd.
Het Jane-skelet en een mogelijke nieuwe soort
Wat het beeld nog ingewikkelder maakt, is het onderzoek van het skelet van “Jane”, een ander fossiel van een tyrannosaurus uit de Hell Creek Formation. Zanno en Napoli beweren dat Jane aanzienlijk verschilt van zowel T. rex en de “Dueling-dinosaurussen” Nanotyrannus, die mogelijk een nieuwe soort vertegenwoordigen, Nanotyrannus lethaeus. Jane was iets groter en had unieke sinuspatronen en een anders gevormd bot achter het oog. Veel onderzoekers zijn er echter nog steeds niet van overtuigd dat Jane een aparte soort is, wat suggereert dat het een juveniele T. rex.
De levensgeschiedenis van Tyrannosauriërs opnieuw bekijken
De ontdekking van een aparte Nanotyrannus -soort leidt tot een fundamentele herevaluatie van T. rex levensgeschiedenis en groeipatronen. Het gebrek aan juveniele T. rex exemplaren vereisen een verschuiving in onderzoeksmodellen, waarbij mogelijk wordt vertrouwd op de ontwikkelingspatronen van Tarbosaurus bataar, een nauw verwante tyrannosaurus uit Mongolië, waar een groter aantal ontwikkelingsstadia is gedocumenteerd.
‘De overkoepelende conclusie van dit artikel is dat Nanotyrannus echt bestaat, zijn eigen specifieke tyrannosaurussoort, en dat een fundamentele herbeoordeling van de classificatie en evolutie van tyrannosaurussen noodzakelijk is,’ zei Brusatte.
De nieuwe studie maakt duidelijk dat er in het westen van Noord-Amerika in de laatste miljoen jaar vóór de asteroïde-inslag meerdere soorten tyrannosaurussen naast elkaar leefden. Uiteindelijk onderstreept de ontdekking van Nanotyrannus de complexiteit van de evolutie van tyrannosaurussen en stelt het lang gekoesterde aannames over de levenscyclus en biologie van de ‘koning van de dinosauriërs’ ter discussie.
