Een nieuw ontdekt parasitair gedrag bij bepaalde mierensoorten onthult een huiveringwekkend effectieve methode voor kolonie-overname: werkmieren manipuleren om hun eigen koningin te doden. Onderzoekers hebben gedocumenteerd hoe koninginnen van Lasius Orientalis en L. umbratus induceert werkmieren van L. flavus en L. japonicus -kolonies ertoe aanzetten moedermoord te plegen en zo de troon voor zichzelf veilig te stellen. Dit is het eerste bekende voorbeeld van een derde partij die rechtstreeks profiteert van de dood van een mierkoningin.
Het controlemechanisme
De parasitaire koninginnen infiltreren de gastkolonies door eerst de geur van de kolonie na te bootsen, waardoor de arbeiders worden misleid om ze als een van hen te accepteren. Eenmaal geaccepteerd, benadert de binnenvallende koningin de residente koningin en besproeit haar met een chemische substantie die een gewelddadige reactie van de arbeiders uitlokt. Dit leidt tot de dood van de gastkoningin, vaak binnen enkele uren of dagen, afhankelijk van de volharding van de parasitaire koningin.
Chemische oorlogsvoering: de rol van mierenzuur
Er wordt sterk vermoed dat de opruiende chemische stof mierenzuur is, een veel voorkomende irriterende stof die door mieren wordt gebruikt ter verdediging. Hoewel het exacte mechanisme nog wordt onderzocht, onderzoeken onderzoekers of mierenzuur alleen voldoende is om moedermoord te veroorzaken, of dat er andere, nog niet geïdentificeerde chemicaliën bij betrokken zijn. Eén L. umbratus koningin had slechts twee sprays nodig om de aanval op gang te brengen, terwijl een andere L. Orientalis -koningin besproeide haar slachtoffer 16 keer gedurende 20 uur voordat de arbeiders de gastkoningin na vier dagen in stukken hakten.
Evolutionair voordeel
Dit gedrag vertegenwoordigt een unieke evolutionaire tactiek. In tegenstelling tot andere parasitaire mieren die de gastkoningin rechtstreeks doden, manipuleren deze soorten de eigen arbeiders van de kolonie om de daad te plegen. Dit kan het risico op letsel of overlijden voor de binnenvallende koningin verkleinen. Christine Johnson, een gedragsecoloog bij het American Museum of Natural History, suggereert dat deze indirecte benadering een geëvolueerde strategie zou kunnen zijn om persoonlijke risico’s tijdens overnamepogingen te minimaliseren.
Onzekere opvolging
Maar zelfs een succesvolle moedermoord garandeert geen soepele overgang. De parasitaire koningin kan door de kolonie worden geaccepteerd, maar er is geen garantie dat de arbeiders haar nakomelingen zullen adopteren. Dit suggereert dat, hoewel de parasitaire koningin de controle kan overnemen door middel van manipulatie, het voortbestaan op de lange termijn nog steeds afhangt van de aanvaarding door de kolonie van haar reproductieve inspanningen.
Deze ontdekking onderstreept de complexe en vaak meedogenloze dynamiek binnen mierenkolonies, waar bedrog en manipulatie net zo effectief kunnen zijn als bruut geweld bij het veiligstellen van dominantie.
