Archeologen in Irak hebben de ruïnes ontdekt van een opmerkelijk bouwwerk dat 5000 jaar oud is, mogelijk een tempel uit de Urukperiode – een cruciaal tijdperk dat getuige was van de opkomst van de eerste steden ter wereld. De ontdekking, gedaan op de archeologische vindplaats Kani Shaie in Noord-Irak, verandert ons begrip van de interactie van vroege stedelijke centra met omliggende regio’s.
De betekenis van Kani Shaie
Kani Shaie ligt aan de voet van het Zagros-gebergte in het gouvernement Sulaymaniyah, ongeveer 480 kilometer ten noorden van Uruk, een afstand die ongeveer 15 dagen te voet zou hebben gekost. Tot nu toe leidde de afstand tot Uruk ertoe dat archeologen het als een relatief geïsoleerde nederzetting beschouwden. De laatste bevindingen suggereren echter dat het een integraal onderdeel was van een verreikend cultureel en politiek netwerk dat zich uitstrekte over het oude Mesopotamië.
De opgraving, die in 2013 begon, onthulde het bouwwerk bovenop een aarden heuvel. De bouwstijl doet denken aan een officiële of ‘cultische ruimte’, die mogelijk wordt gebruikt voor erediensten en ceremonies. Deze vondst daagt eerdere aannames over de rol van de site binnen de bredere Uruk-beschaving aanzienlijk uit.
Wat de opgravingen hebben onthuld
De structuur dateert uit de periode tussen 3300 en 3100 voor Christus, een periode die werd gekenmerkt door aanzienlijke stedelijke ontwikkeling. Onderzoekers hebben verschillende artefacten opgegraven die een kijkje bieden in de samenleving die Kani Shaie bewoonde:
- Fragmenten van gouden hangers: Deze suggereren tekenen van rijkdom en status binnen de gemeenschap.
- Cilinderafdichtingen: Gebruikt voor administratieve en politieke doeleinden, waarbij de deelname van de nederzetting aan een gestructureerd bestuurssysteem wordt benadrukt.
- Muurkegels: Deze decoratieve ornamenten, in vers pleister geperst en vervolgens geverfd, creëerden geometrische patronen op de muren. Hun aanwezigheid duidt er sterk op dat het gebouw een openbaar of ceremonieel bouwwerk was.
De Urukperiode begrijpen: de eerste steden ter wereld
De Urukperiode is bijzonder belangrijk omdat deze een keerpunt in de menselijke geschiedenis markeert. Uruk zelf (nu bekend als Warka in Zuid-Irak) was misschien wel de eerste echte stad ter wereld. Het groeide uit tot wel 80.000 mensen, verspreid over 400 hectare, met een verfijnde stedelijke indeling met rasterachtige straten en afzonderlijke zones voor administratieve, residentiële en andere functies.
Belangrijke innovaties en ontwikkelingen uit de Uruk-periode zijn onder meer:
- Spijkerschrift: Gecrediteerd voor het uitvinden van het eerste schrijfsysteem, dat al duizenden jaren in heel Mesopotamië wordt gebruikt.
- Geschreven cijfers: Ontwikkeld om landbouwproducten en andere essentiële hulpbronnen te volgen.
- Proto-Ziggurats: Vroege voorlopers van de iconische tempelstructuren die kenmerken zouden worden van latere Mesopotamische beschavingen.
- Religieuze iconografie: Priesters onderscheidden zich door speciale gewaden en religieuze symbolen, wat een complex en evoluerend religieus landschap demonstreerde.
Een site van voortdurend belang
Kani Shaie wordt erkend als de meest cruciale archeologische vindplaats ten oosten van de rivier de Tigris voor het begrijpen van menselijke nederzettingen vanaf de vroege bronstijd tot het derde millennium voor Christus. Bewijs van menselijke bewoning gaat terug tot de Chalcolithische periode (rond 6500 voor Christus) en gaat door tot 2500 voor Christus. Verdere opgravingen beloven meer geheimen te onthullen over het begin van de stedelijke beschaving en het complexe samenspel van cultuur, politiek en religieuze praktijk. > De ontdekking daagt bestaande opvattingen uit en opent nieuwe wegen voor het begrijpen van de verbindingen tussen vroege steden en hun omliggende regio’s.
